امام صادق (ع) از نگاه شاگردان ایشان - مجله فروشگاه

شیخ مفید از علمای شیعه می گوید آنقدر آثار علمی از آن حضرت نقل شده که در همه بلاد منتشر شده است. از هیچ کدام از علمای اهل بیت آنقدر که از آن حضرت نقل شد، نقل نشده است. اصحاب حدیث نام کسانی را که در خدمت آن حضرت شاگردی کرده اند و از خرمن وجودش خوشه گرفته اند ضبط کرده اند، چهار هزار نفر بوده اند و در میان این ها از همه طبقات و صاحبان عقاید و آراء و افکار گوناگون بوده اند.

محمد بی عبدالکریم شهرستانی، از علمای عظیم اهل تسنن و صاحب کتاب معروف الملل و النحل، درباره آن حضرت می گوید: هو ذو علم غزیز و ادب کامل فی الحکمه و زهد فی الدنیا و ورع عن الشهوات یعنی او هم دارای علم و حکمت فراوان و هم دارای زهد و ورع و تقوای کامل بود. بعد می گوید مدت ها در مدینه بود، شاگردان و شیعیان خود را تعلیم می کرد و مدتی هم در عراق اقامت کرد و در همه عمر متعرض جاه مقام و ریاست نشد و سرگرم تعلیم و تربیت بود. در آخر کلامش در بیان علت اینکه چرا امام صادق توجهی به جاه و مقام نداشت این طور می گوید: من غرق فی بحر المعرفه لم یقع فی شط و من تعلی الی ذروه الحقیقه لم یخف من حط یعنی آنکه در دریای معارف غوطه ور استبه ساحل خشکی تن در نمی دهد و کسی که به قله اعلای حقیقت رسیده نگران پستی بلندی و انحطاط نیست.

امام صادق علیه السلام از نگاه شاگردان

1- مالک بن انس، فقیه مدینه می گوید: هرگاه نزد امام صادق(ع) می رفتم، آن حضرت بالش به من می داد تا برآن تکیه کنم. او ارج و منزلتی برایم قائل بود و می فرمود: مالک! دوستت دارم. من از این گفته او خوشحال می گشتم و به این جهت، حمد و سپاس الهی را به جای می آوردم. وی هرگز از سه حال بیرون نبود: یا روزه بود، یا به عبادت خدا ایستاده بود و یا به ذکر حق مشغول بود. آن عظیموار از پرهیزکاران عظیم و پارسایان والا مقام و خدا ترس بود…مجالسش لذت بخش و سودش به دیگران بسیار بود. هرگاه می خواست بگوید: قال رسول الله رنگ مبارکش گاهی سبز و گاهی زردمی شد، به طوری که دیگر نزد آشنایان خود هم شناخته نمی شد.

در یکی از سال ها با وی حج گزاردم. هنگامی که شتر آن حضرت به محل احرام میقات رسید، هرچه می خواست بگوید: لبیک اللهم لبیک نتوانست. به روی زمین بیفتاد. عرض کردم: آقا! ناچار هستید از این که تلبیه را بگویید. آن حضرت فرمود: ای ابن ابی عامر! چگونه به خود جرات دهم و بگویم: لبیک اللهم لبیک; در حالی که می ترسم که پروردگار در جواب بگوید: لالبیک و لا سعدیک.

2-ابن رئاب گوید: امام صادق(ع) در سجده چنین می گفت: اللهم اغفرلی و لاصحاب ابی فانی اعلم ان فیهم من ینقصنی ; خداوندا! مرا و یاران پدرم را بیامرز. می دانم در میان آنان کسانی هستند که بدی من را می گویند.

3- ابن ابی یعفور می گوید: امام صادق(ع) در حالی که سر مبارک خود را به طرف آسمان بلند کرده بود، چنین می گفت: رب لاتکلنی الی نفسی طرفه عین ابدا لا اقل و لااکثر; خداوندا! مرا به اندازه یک چشم به هم زدن، به خود وامگذار; نه کمتر و نه بیشتر. آن گاه اشک های آن حضرت سرازیر گشت و به طرف ما روی گرداند و فرمود: ای فرزند یعفور! خداوند یونس بن متی را کمتر از یک چشم به هم زدن به خودش واگذار نمود، او آن گناه را مرتکب گشت. عرض کردم: آیا به کفر رسید؟ خداوند کارهای شما را بهبود بخشد. فرمود: خیر، ولی مرگ در آن هنگام، هلاک و نابودی است.

4- مرازم بن حکیم می گوید: امام صادق(ع) دستور داد تا نامه ای برای او نوشتند. در آن نامه جمله ان شاءالله را ننوشته بودند. نامه را خواند و فرمود: چگونه امیدوارید که این کار (که به خاطر آن این نامه نوشته شده است) به پایان برسد، در حالی که در آن، جمله ان شاءالله وجود ندارد! آن گاه دستور داد آن جمله به نامه اضافه شود.

5- ابن ابی یعفور می گوید: شخصی نزد امام صادق(ع) میهمان بود. میهمان برخاست تا برخی از کارهای منزل آن حضرت را انجام دهد. وی نپذیرفت و خودش آن کار را انجام داد. آن گاه فرمود: پیامبر(ع) از به کار دریافت میهمان نهی کرده است.

6- یعقوب سراج می گوید: برای تسلیت گفتن همراه امام صادق(ع) راهی منزل برخی از خویشاوندان آن حضرت شدم. در بین راه بند کفش امام صادق(ع) پاره شد. آن حضرت کفش خود را به دست گرفت و باپای برهنه به راه خود ادامه داد. ابن ابی یعفور کفش خود را در آورد و تقدیم امام صادق(ع) کرد. اما آن حضرت نپذیرفت و فرمود: صاحب مصیبت سزاوارتر است از صبر بر آن. امام صادق(ع) با پای برهنه به راه خود ادامه داد.

7- حماد بن عثمان می گوید: خدمت امام صادق(ع) بودم. مردی به وی گفت: خداوند کارهای شما را بهبود بخشد. شما فرمودید که حضرت علی(ع) لباس های زبر، با قیمت چهار درهم و… برتن می کرد ولی شما لباس نو برتن می کنید! حضرت در پاسخ فرمود: حضرت علی ابن ابی طالب(ع) آن لباس ها را در زمانی می پوشید که ناپسند نبود و پوشیدن آن نزد مردم ناشایسته نبود ولی هرکس اکنون آن نوع لباس ها را برتن کند، انگشت نما و مشهور می شود. پس بهترین و نیکوترین لباس ها در هر زمان، لباس اهل آن موقع می باشد. البته قائم ما، اهل بیتم(ع) هرگاه قیام کند لباس های حضرت امیرالمؤمنین(ع) را می پوشد و به سیره آن حضرت عمل می نماید.

8- عبد الاعلی می گوید: در کوچه های مدینه امام صادق(ع) را ملاقات نمودم و عرض کردم: فدایت شوم! با این (مقام و منزلت) حالی که نزد خدا و خویشاوندی که با پیامبر(ع) دارید، باز کوشش می کنید و در چنین روز گرمی خود را در فشار و سختی قرار می دهید؟! حضرت در پاسخ فرمود: ای عبدالاعلی! جهت طلب روزی بیرون آمدم تا از افرادی همانند تو بی احتیاج شوم.

9- ابن عمرو شیبانی می گوید: به ملاقات امام صادق(ع) رفتم. آن حضرت بیلی در دست و روپوشی خشن و ضخیم برتن داشت و در باغ خود مشغول کار کردن بود. عرق از بدن مبارکش سرازیر بود. عرض کردم:

بیل را به من بدهید تا این کار را من انجام دهم. فرمود: من دوست دارم انسان در راه طلب روزی خود از گرمای آفتاب آزار ببیند.

10- عبدالرحمن بن حجاج می گوید: خدمت امام صادق(ع) بودیم. مقداری غذا خوردیم. طبقی از برنج آوردند. ما عذر آوردیم. حضرت فرمود: شما کار خوبی نکردید! بدانید هرکه علاقه و محبتش به ما بیشتر باشد، نزد ما نیکوتر غذا می خورد. عبدالرحمن می گوید: پس مقداری از آن غذا را خوردم. آن گاه حضرت فرمود: حالا درست شد. در این هنگام آغاز کرد برای ما از پیامبر سخن گفتن. فرمود: روزی از سوی انصار طبقی از برنج برای پیامبر(ع) آوردند. آن حضرت مقداد، سلمان و ابوذر را دعوت نمود تا از آن غذا تناول کنند. آن ها عذر آوردند. حضرت فرمود: شما کاری نکردید. عزیزترین و محبوب ترین شما نزد ما کسانی هستند که نزد ما نیکو وخوب غذا بخورند. آن ها آغاز نمودند به نیکو غذا خوردن. آن گاه حضرت فرمود: خداوند آنان را رحمت کند و از آنان راضی بشود ودرودش برآنان باد.

منبع: سایت وارث