برق فقط مردم را می گیرد! - مجله فروشگاه

این سوی ماجرا به باور مسؤولان قطعی به نظر می رسد، این که مقصر مردمی هستند که حتما بیش از حد مصرف می کنند.

سمت دیگر ماجرا اما متهم کنندگان به صف ایستاده اند، شرکت گاز به وزارت نیرو حواله می دهد، پاستورنشینان به صدور وعده مشغولند و اهالی بهارستان می خواهند حامل های انرژی را گران کنند.

شهروندان هم در این میان برای دچار نشدن به تاریکی پی جدول های خاموشی منتشر شده می گردند. سنجه همه هم آمار است.

از یک سو سخنگوی صنعت برق می گوید مصرف برق 17.5 درصد افزایش داشته و از سوی دیگر شرکت توانیر اعلام می کند تعداد مشترکین برق 11 برابر شده است! یک سوی این قصه مسؤولانی با تکان دادن کاغذها فاتحانه از کشف اعلام می کنند.

افزایش مصرف گاز نیروگاه ها را برای تولید دچار مشکل کرده است و مدیری دیگر نشسته پشت میز به رسانه ها از فراهم شدن امکان صدور برق به چهار کشور افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه خبر می دهد. روسای دیگر هم هستند که دوگانه آلودگی هوا و قطعی برق را برای انتخاب پیش روی شهروندان می گذارند! یک انتخاب باخت - باخت.

چقدر برق مصرف می کنیم؟

چقدر مردم در میانه این هیاهو مقصرند؟ چقدر برق مصرف می شده که حالا با افزایش این مصرف در فصل زمستانی که کمترین زمان مصرف برق در کشور است انتخابی جز قطعی گسترده برق نداریم؟ آن طور که می گویند همه این اتهام زنی ها به واسطه مصرف بالای برق برای صرفه جویی 10درصدی است.

میزان مصرف برق مشترکان خانگی چند درصد از میزان مصرف برق کشور است که این 10درصد حتما باید از این بخش جبران شود؟

مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق کشور ماه پیش گفته بود: مصرف برق در کشور 17.5 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته، که 15 درصد آن در بخش صنایع و مابقی در بخش خانگی مصرف شده است. یعنی قرار است همه 10 درصد صرفه جویی از سهم 2.5 درصدی افزایش مصرف برق خانگی تامین شود؟

جالب این که سهم مشترکین خانگی حدود یک سوم ظرفیت برق کشور و کمتر از سهم بخش صنعت است. به این مفهوم که افزایش چشمگیر مصرف برق متعلق به بخش صنعتی بوده اما کمبود آن حالا باید از بخش خانگی جبران شود.

روش آشنایی است، همین روش را می توان در حوزه های دیگر مدیریتی هم به چشم دید. اسراف در جایی دیگر و درخواست صرفه جویی از جیب دیگری! جالب تر این که آمار تفصیلی صنعت برق ایران در سال 98 به گواه پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو حاکی از آن است که سهم مصرف برق مشترکان خانگی طی 10سال گذشته هیچ گونه افزایشی نداشته است.

همه مقصرند جز مدیران

همه در چالش کمبود حامل های انرژی مقصرند جز مدیریت! مردم بیش از میانگین سرانه دنیای مصرف می کنند، کرونا آمده است و باعث شده شهروندان از هراس فراگیری به راحتی انرژی را هدر بدهند و بالاخره این که استخراج غیرقانونی رمزارزهاست که باعث افت تولید شده و تاریکی به ارمغان آورده است. برای کمبود برق همه نوع دلیلی وجود دارد تا توجیه خاموشی خانه ها و تاریکی معابر مهیا باشد.

وزارت نیرو می گوید بیشتر از 300 مگاوات برق غیرمجاز توسط ماینرهای ارزهای مجازی به صورت روزانه مصرف می شود. همان وزارت نیرو همچنین اعلام کرده است فقط طی یک هفته 1620 مرکز غیرمجاز با ظرفیت نزدیک به 250 مگاوات شناسایی شده اند.

به جز استخراج رمزارزها، کرونا هم دلیل دیگر این افزایش مصرف عنوان شده است. مسؤولان شرکت توانیر می گویند بررسی هایی صورت گرفته نشان می دهد فراگیری ویروس کرونا به هدررفت انرژی گرمایشی منجر شده و بر افزایش مصرف انرژی اثر گذاشته است.

آنها انتقاد کرده اند از مردمی که به راحتی پنجره های خانه را باز می گذارند و انرژی را هدر می دهند. آن سوتر اما معاون وزیر بهداشت در رسانه ملی از مردم خواهش می کند روزانه چنددقیقه ای پنجره های خانه را باز بگذارند تا جریان هوا صورت بگیرد و خطر کمتری برای آنها داشته باشد.

مصرف بی رویه؛ یک تناقض آشکار

اگر آمارهای اعلام شده از سوی مسؤولان عیار باشد که شرایط جامعه ایرانی بحرانی است، ما پرخاشگرترین مردم دنیایم، دورریز غذای ما برابر با کل اتحادیه اروپاست، ما هفت برابر دیگر مردمان دنیا گاز مصرف می کنیم و آن طور که حالا سخنگوی شرکت برق می گوید ما ایرانی ها چهار برابر بیش از مردمان دنیا برق مصرف می کنیم. چقدر این آمار واقعیت دارد؟

در نمونه متاخر که مربوط به میزان مصرف برق خانگی ایرانی هاست آمارهای جالب توجهی وجود دارد. جالب این که این آمارها هم منتشر شده از سوی خود وزارت نیروست.

هر سال وزارت نیرو مجموعه ای منتشر می کند به نام ترازنامه انرژی. در این ترازنامه هم مصرف انرژی در ایران به تفکیک سال و هم متوسط میانگین دنیای بررسی می شود.

محمود یعقوبی، برگزیده ویژه جشنواره خوارزمی به جام جم می گوید برمبنای این ترازنامه در سال 96 میزان مصرف انرژی بخش خانگی ما دو برابر میانگین دنیای و این میزان در بخش صنعتی 1.5 برابر میانگین دنیای است. اما آن طور که در این ترازنامه میزان مصرف برق به صورت تفکیک شده با متوسط سرانه دنیای منتشر شده نشان می دهد مصرف سرانه نهایی برق در ایران 0.6 مقدار متوسط دنیای است.

به این مفهوم که میزان مصرف برق در بخش خانگی اتفاقا کمتر از میانگین متوسط دنیای است.

برمبنای این ترازنامه، ایران از بیشتر کشورهای توسعه یافته دنیا برق سرانه کمتری مصرف می کند؛ یعنی درست زمانی که مسؤولان، شهروندان را متهم اصلی مصرف بی رویه برق اعلام می کنند و مصرف آنها را چهار برابر بیش از متوسط دنیا می دانند که اتفاقا شهروندان بسیار کمتر از متوسط دنیای برق مصرف می کنند.

انتخاب راحت تر؛ مردم زیاد مصرف می کنند

رمزگشایی از محل مصرف برق هم البته که کار آسانی نیست. نه مصرف بیش از اندازه خانگی، نه کرونا و نه حتی استخراج رمزارزهای دیجیتال دلیل اصلی نیست.

به باور بسیاری از کارشناسان این حوزه در این میان دو مشکل عمده وجود دارد که اتفاقا هیچ وقت مورد اشاره مسؤولان قرار نمی گیرد.

یکی بازده پایین نیروگاه ها و دومی اتلاف بالاتر از استاندارد شبکه توزیع. هیچ وقت هم این اتلاف انرژی به صورت رسمی اعلام نمی شود چرا که کار راحت تر، مقصر جلوه دادن مصرف کننده است.

آن طور که محمود یعقوبی، برگزیده ویژه جشنواره خوارزمی به جام جم می گوید: مشکل ما در بهره وری، انتقال و تولید انرژی است نه مصرف برق خانگی. تکنولوژی های ما مربوط به دهه 80 میلادی است و این حوزه نقص سیستم های تولید، انتقال و توزیع و بالاخره مصرف در بخش خانگی است.

او معتقد است برای جایگزین این نقیصه ها هم کوتاهی های بسیاری صورت گرفته است. او به ما می گوید:ما قرار بود در برنامه توسعه پنجم 5000مگاوات برق تجدیدپذیر داشته باشیم اما تا امروز تقریبا تنها به هزار مگاوات رسیدیم.

معابر 10 روز دیگر روشن می شود

وزارت نیرو هم برای نشان دادن حسن نیت خود پس از قطع گسترده برق گفت صرفه جویی را از خود این وزارتخانه آغاز می کند اما دود این صرفه جویی هم باز در چشمان شهروندان می رود، چرا که ترجمان این صرفه جویی همان خاموشی معابر و خیابان هاست.

هرچند رضا اردکانیان، وزیر نیرو در یک برنامه تلویزیونی گفت با خاموشی معابر 340مگاوات صرفه جویی شده است اما همین چند روز پیش هم پلیس گفته بود طی این مدت 18درصد سرقت افزایش پیدا کرده است! و دیروز هم معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان تهران گفت: از منظر پیشگیری و دیدگاه حقوقی و قانونی تاریکی باعث افزایش وقوع برخی از جرایم از قبیل سرقت، حوادث ترافیکی و تصادفات شده که این عوامل منجر به افزایش ورود پرونده به محاکم قضایی خواهد شد.

علی دیزجی همچنین از برگزاری جلسه ای با حضور پلیس و مسؤولان وزارت نیرو خبر داده و اعلام کرده است: معاون شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ در این نشست از اتمام خاموشی شبانه و قطعی برق ظرف 10روز آینده خبر داد و مقرر شد در طول 10روز باقیمانده به منظور پیشگیری از وقوع جرایم و حفاظت و حراست از اموال مردم و تامین امنیت، نیروی انتظامی جهت برقراری روشنایی نسبت به اعلام معابر و مناطقی که خاموشی سبب ارتکاب جرایم در آنها شده به شرکت توزیع نیروی برق اقدام کند.

یک تناقض دیگر

25 دی ماه سال جاری محمدحسن متولی زاده، مدیرعامل شرکت توانیر در توجیه خاموشی های گسترده روزی قبل از گفت وگویش گفت: به دلیل افزایش مصرف سوخت و گاز در منازل و بخش تجاری، محدودیت هایی در تامین سوخت نیروگاه ها به وجود آمد.

دو هفته بعد اما حسن منتظر تربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران گفت: مشکل خاموشی ها از ما نیست از افزایش مصرف برق است.

استدلال متداول و البته مورد علاقه مسؤولان در توجیه خاموشی های زمستان سال جاری همین نکته بوده و هست.

این که مصرف گاز بسیار بالا رفته و نیروگاه ها برای تولید برق با کمبود گاز روبه رو بوده اند و مسؤولان هم دو راهکار برای این چالش در پیش داشتند، یکی برق را برای صرفه جویی به صورت گسترده در شهرهای مختلف قطع کنند یا به جای گاز در این نیروگاه ها از مازوت استفاده کنند! اما جالب این که حالا معلوم شده همین استدلال مورد علاقه مسؤولان هم از اساس اشتباه بوده است!

موضوع کمبود سوخت در نیروگاه ها در حالی به عنوان دلیل اصلی قطعی گاه و بیگاه برق مطرح می شود که مصرف سوخت نیروگاه ها در سال جاری در مجموع رشدی 6.3 درصدی داشته و در این میان گازرسانی به نیروگاه ها به تنهایی 25.5 درصد نسبت به سال قبل بیشتر شده است.

ایرنا در این رابطه نوشته است مصرف مازوت در کل کشور در 10 روز اول بهمن که سردترین روزهای سال به شمار می رفته، تنها 2.8 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است. این درحالی است که در همین بازه زمانی میزان تحویل گاز به عنوان سوخت پاک به نیروگاه ها با وجود افزایش مصرف در بخش خانگی و تجاری، 25.5 درصد بیشتر بوده است.

مصرف صحیح یعنی چه؟

مسؤولان مدام از اصلاح الگوی مصرف حرف می زنند، این که ما با متوسط دنیای فاصله های معناداری داریم. اما مصرف بهینه برق در ساحت این مسؤولان به چه معنایی است؟ به این مفهوم که استاندارد مصرف برق چقدر است که ما باید رعایت کنیم و آن طور که مسؤولان می گویند رعایت نمی کنیم؟

بر اساس آمار پایگاه اطلاع رسانی صنعت برق ایران متوسط مصرف برق مشترکان خانگی 186 کیلووات ساعت در ماه است و هر مشترکی که بتواند به این میزان یا کمتر از این میزان مصرف برق داشته باشد در محدوده مصرف صحیح قرار گرفته است.

این میزان مصرف برابر با 186 هزار وات ساعت در ماه است. برای رسیدن به کف این استاندارد اما چالش بسیاری برای خانواده ایرانی در پیش است چرا که به عنوان مثال میزان مصرف برق یک دستگاه ماشین لباسشویی 2500 وات ساعت است، اگر طی یک ماه ده بار از ماشین لباسشویی استفاده شود و آن هم فقط به مدت یک ساعت کار کند یعنی شما در ماه 25هزار وات ساعت برق تنها به واسطه استفاده ماشین لباسشویی مصرف کرده اید. جاروبرقی 1000، اتوبرقی 1800، سماور برقی 1000، یخچال فریزر 300 و سشوار 1200 وات ساعت برق مصرف می کند.

میثم اسماعیلی - جامعه / روزنامه خبرنگاران