تولستوی شناسی برای مخاطب امروزی - مجله فروشگاه

خبرنگاران، علی الله سلیمی: نامداران ادبیات جهان معمولا مختص یک زمان خاص نیستند و در اغلب دوره های تاریخی، آثار این بزرگان ادبیات، مخاطبان پروپاقرص خاص خود را دارد. یکی از چهره های نامدار ادبیات جهان در این خصوص، لئو نیکلایویچ تولستوی فیلسوف، عارف و نویسنده روس بود که او را از بزرگ ترین رمان نویسان جهان می دانند. او بارها نامزد دریافت جایزه نوبل ادبیات و جایزه صلح نوبل شد ولی هرگز به آنها دست نیافت. رمان های جنگ و صلح و آنا کارنینا که همیشه در بین برترین رمان های جهان هستند، اثر تولستوی اند. تولستوی در زمان زندگی خود در جهان سرشناس ولی ساده زیست بود. کتاب تولستوی به قلم علی تاجدینی که از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده، اثری شناختنامه ای درباره این نویسنده بزرگ است که در ادامه، بخش های مختلف آن را مرور می کنیم.

1. آنهایی که مختصر آشنایی با شاهکارهای ادبی جهان دارند، بدون شک نام تولستوی، نویسنده شهیر روسی را شنیده اند. شاید هم بعضی رمان های معروف این نویسنده نام آشنا را خوانده اند. آثاری مانند جنگ و صلح یا آنا کارنینا که معروفیت و آوازه جهانی دارند و ادبیات جهان بدون نام بردن از آنها چیزی کم دارد. این نویسنده بزرگ روسی با نام کامل، لئونیکلایویچ متولد 1828 بود که در 1910 میلادی چشم از جهان فرو بست و در فاصله تولد تا مرگ آثار ماندگار زیادی را نوشت و برای علاقه مندان به ادبیات جهان به یادگار گذاشت. علاوه بر کتاب های متعددی که این نویسنده به قلم خود نوشته و تابه حال منتشر شده است، کتاب های زیادی هم به قلم دیگران درباره آثار و زندگی تولستوی نوشته و منتشر شده که یکی از آنها، کتاب تولستوی به قلم علی تاجدینی است که اخیرا چاپ و منتشر شده است.

2. این کتاب سعی نموده روایت خود را برای مخاطب عام و نه صرفا نخبگان بیان کند و در متن خود نیز به یک موضوع خاص محدود نشده و جامعیت دارد. از سوی دیگر، بخشی با عنوان منابع شامل تمامی کتاب هایی که در ایران از وی ترجمه و یا درباره اش نوشته شده است و نیز کلیه آثار سینمایی ای که در جهان از روی آثار وی ساخته شده در این کتاب گنجانده شده است.

3. در کتاب تولستوی سعی شده به نوعی با واکاوی اندیشه تولستوی و نیز معرفی آثار و زندگی او، نگاه خاص وی به زندگی تشریح گردد و البته در مواردی هم مورد نقد قرار بگیرد که از این منظر کتاب در نوع خود بسیار بدیع است. این کتاب در کنار ارائه زندگی نامه نویسنده، به آنالیز اصول حاکم بر آثار نویسنده هم پرداخته است. بعلاوه در این اثر، مولف سعی نموده به این سؤال پاسخ دهد که تولستوی چرا و چگونه تولستوی شده است و درباره تأثیرگذاری او و نیز چهره های تأثیرگذار بر او بحث های مفصلی صورت گرفته است.

4. کتاب تولستوی علی تاجدینی تقریبا کامل ترین شناختنامه درباره زندگی و آثار تولستوی به زبان فارسی است که تابه حال تالیف و منتشر شده است. تاجدینی اثر خود را در 4 بخش، زندگی نامه، آثار، افکار و اندیشه ها و نیز مقالات و فیلم شناخت تولستوی تهیه و تنظیم نموده و در هر یک از بخش های یادشده به تفصیل درباره جزئیات موضوع شرح داده است.

5. مولف اثر حاضر معتقد است، احسن رمان های تولستوی زندگی 82ساله خود وی است که با فرازونشیب های بسیاری که داشته، برای بشریت، به ویژه اهل ادبیات و فلسفه، بسیار آموزنده است. به اعتقاد تاجدینی، متأسفانه در ایران شخصیت های عظیمی، همانند تولستوی، ویکتور هوگو، داستایفسکی، گوته و ...، بسیار ناقص شناخته شده اند. مردم و حتی نویسندگان جامعه ادبی حداکثر شناختشان از این افراد خواندن داستان های معروف این بزرگان است و حال آنکه وقتی این افراد به صورت جامع مطالعه می شوند، چهره دیگری از این بزرگان رخ می نماید و آن تولستوی یا هوگویی است که متفکر است و دغدغه های فکری اش را در قالب رمان و داستان کوتاه و کتاب ها و مقالات جدی با مخاطب درمیان گذاشته است.

6. تاجدینی معتقد است، مهم ترین علت نگارش کتاب حاضر فقدان متنی تالیفی و در عین حال، توصیفی-انتقادی از شخصیت، آثار و افکار تولستوی است. در جهان، آثار بسیار درخشانی درباره تولستوی نگاشته شده که انصافا هر یک در نوع خویش باارزش اند؛ کتاب های نویسندگانی همانند هنری تروایا، رومن رولان، اشتفان تسوایک، استراترن، توماس مان و هنری گیفورد همگی درخشان اند. البته بعضی آثار همانند اثر تروایا، درباره زندگی تولستوی، از نظر شیرین نویسی، متنی بسیار خواندنی اند و بر مبنای آن می توان فیلمنامه ای سریالی نوشت. بعضی نیز تحلیلی ترند، مانند اثر رومن رولان و هنری گیفورد. اما کتابی تالیفی که ضمن توصیف زندگی تولستوی، نگاه نقادانه ای هم به اندیشه های او داشته باشد در ایران نگاشته نشده است.

7. در چنین وضعیتی، کتاب تولستوی نوشته علی تاجدینی، یک اتفاق تازه و بزرگ است که اولا، خواننده ایرانی نخست با زندگی نامه تولستوی و فراز و فرودهای او آشنا می گردد؛ ثانیا، چکیده ای از مهم ترین آثار وی را معرفی می نماید؛ ثالثا، مهم ترین دغدغه های فکری تولستوی را به صورت چالشی مطرح می نماید؛ رابعا فهرستی جامع از ماخذ مربوط به تولستوی، در حوزه کتاب، مقاله و فیلم شناخت، عرضه می دارد.