راهکارهای تأمین کسری سوخت زمستانی - مجله فروشگاه

به گزارش ایران، جواد اوجی در برنامه گفت و گوی ویژه خبری گفته بود که سال جاری پیش بینی می کنیم با فرایند رشد مصرف در کشور که بین 8 تا 10 درصد است، در فصل سرد تا 200 میلیون متر مکعب در روز کسری گاز داشته باشیم، به همین علت جلسات تأمین سوخت زمستانی را آغاز کردیم و یکسری راهکارهایی را از الان آغاز کردیم تا بتوانیم این فصل سرد را بدون دغدغه تأمین کنیم. اما تا چه میزان جای نگرانی است؟ آیا بواسطه این کسری احتمالی، زمستان سال جاری هم خاموشی ها تکرار می شود؟

پیش بینی مصرف گاز در زمستان

مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران می گوید که مصرف گاز کشور برای زمستان سال جاری حدود 860 میلیون متر مکعب در روز -اوج مصرف- پیش بینی شده است.

محمدرضا جولایی درباره مصرف گاز زمستان اخیر توضیح می دهد: سال گذشته بیشترین میزان مصرف گاز کشور حدود 840 میلیون متر مکعب در روز بود.

بر اساس آنچه مدیر دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران اظهار می کند سال جاری حدود 20 میلیون متر مکعب در روز عرضه گاز بیشتر از سال قبل خواهد بود.در همین حال، مسعود زردویان، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران گفته است که پالایشگاه های گاز کشور آمادگی کامل برای ورود به فصل سرد سال را دارند و در هفت ماه سال، برای 18 پالایشگاه گازی که اکنون عملیاتی هستند، یک برنامه فشرده تعمیرات اساسی (اورهال) تجهیزات پالایشگاهی اجرا شده است.

اما پیش بینی وزیر نفت این است که تقاضای گاز برای زمستان سال جاری حتی تا 80 میلیون متر مکعب در روز بیشتر از سال گذشته باشد. بخشی از این تقاضا باید با عرضه بیشتر گاز و بخشی با فرآورده های نفتی جبران شود.

یک کسری تکراری!

ایران سومین تولیدکننده گاز جهان است که سرانه مصرف گاز آن حدود 6 برابر میانگین جهانی است. این یعنی شدت بالای مصرف گاز در کشور مسأله بسیار مهمی است و باید در میان مدت و درازمدت با استانداردسازی ها در منازل، نیروگاه ها و صنعت و سایر بخش ها اصلاح شود و ضعف این بخش قابل توجیه نیست. اما آن طور که یک مسئول آگاه می گوید عدد 200 میلیون متر مکعب کسری گاز اعلام شده برای سال جاری، موضوع نوی نیست و در سال های گذشته هم در همین حدود، کسری وجود داشته است.

این مقام آگاه که تمایلی به ذکر نام خود در این گزارش نداشت، اظهار می کند: کسری گاز در زمستان سال جاری هم با سوخت مایع قابل جبران است. اما باید به فکر سال های بعد هم بود و بحران را از ریشه حل کرد. ریشه آن هم بهره وری پایین در نیروگاه ها و صنعت و غیر استانداردبودن خانه ها، پرمصرف بودن وسایل برقی و گازی منازل، فرهنگ ناصحیح مصرف و نبود قوانین بازدارنده است.

بر این اساس 200 میلیون مترمکعب کسری گاز، مجموع کسری سوخت زمستان های ایران است که با سوخت گران قیمت یعنی فراورده های نفتی جبران می شود.

در این زمینه نرسی قربان کارشناس بین الملل انرژی هم می گوید: متأسفانه در اغلب سال ها با کمبود گاز در فصل زمستان روبرویم و به نیروگاه و صنایع، سوخت دوم داده می شود. رقم دقیق در دسترس نیست و نمی توان گفت که دقیقاً هر سال چقدر کمبود وجود دارد. همیشه هم هر کشوری که تمایل به خرید گاز از ایران داشته، نگران بوده که آیا تأمین گاز در زمستان پایدار خواهد بود یا خیر. البته مسأله اصلی در صادرات گاز برای ایران تحریم و اف ای تی اف است.

خاموشی ها به زمستان سرایت می کند؟

بر اساس آمار اختصاصی ایران از شرکت برق حرارتی، میانگین روزانه سوخت معادل مورد نیاز نیروگاه های حرارتی در نیمه دوم سال جاری احتمالاً به میزان 240 میلیون لیتر (متر مکعب) خواهد رسید.سوخت معادل مصرفی در نیروگاه های حرارتی کشور در سال 1399 رقم 79 میلیارد و 707 میلیون مترمکعب بوده که از این میزان در حدود 44درصد (34 میلیارد و 961 میلیون لیتر/مترمکعب) در نیمه دوم مصرف شده است.

سال گذشته نیروگاه های کشور به خاطر ناهماهنگی در جبران کسری گاز مورد نیاز از محل سوخت دوم، دچار بحران شدند و در روزهایی از زمستان خاموشی ها رقم خورد. اما سال جاری گفته می شود که برنامه ریزی ها برای پر کردن مخازن سوخت دوم نیروگاه ها که اغلب نفت گاز (گازوئیل) و مازوت است، آغاز شده است و احتمالاً دوباره شاهد این ناهماهنگی نخواهیم بود.

خاموشی ناشی از کاهش ارسال گاز به نیروگاه ها و توزیع نامتوازن سوخت مایع دی ماه 1399 رقم خورد. بررسی آمار دقیق مصرف سوخت نیروگاه ها در فصل سرد سال گذشته نشان می دهد که گاز ارسالی به نیروگاه ها حدود 60 الی 80 میلیون مترمکعب در روز بوده است.اما در مورد مصرف روزانه سوخت دوم، در ماه آذر 85 میلیون لیتر نفت گاز و 20 میلیون لیتر مازوت، دی ماه 63میلیون لیتر نفت گاز و 35 میلیون لیتر مازوت، بهمن حدود 22 میلیون لیتر نفت گاز و 32 میلیون لیتر مازوت مصرف شده است. این میزان سوخت مایع جبران کننده کسری گاز بوده است.

در آمار صنایع هم این جایگزینی سوخت گران قیمت و صادراتی رقم خورده است. به طوری که در سال 1399 حدود 8 درصد نفت گاز و 16 درصد نفت کوره فروخته شده کشور به بخش صنعت بوده است. در همین حال، 26 درصد از فروش نفت گاز و 82 درصد از فروش نفت کوره مربوط به نیروگاه ها بوده که این بخش بیشترین سهم را در فروش هر دو فرآورده داشته است.

بر این اساس می توان گفت که سال جاری هم در همین حدود، سوخت مایع به نیروگاه ها و صنایع ارسال خواهد شد. اما مسأله اینجاست که هر میزان سهم بخش داخل در مصرف سوخت مایع بویژه نفت گاز بیشتر می شود، صادرات و ارزآوری آن برای دوران تحریمی کمتر می شود. ضمن آنکه گازوئیل سوخت دوم نیروگاه های گازی و مازوت سوخت دوم نیروگاه های بخاری است و اگر مصرف سوخت مایع در نیروگاه ها افزایش یابد، میزان آلودگی هوای کشور در زمستان بیشتر خواهد شد.

سال گذشته میعانات گازی سوزاندیم

منابع آگاه به خبرنگار ما می گویند که سال گذشته برای تأمین سوخت دوم نیروگاه های کشور حتی از برش سنگین میعانات گازی (هوی اند) استفاده شده است. میعانات گازی یک سوخت با ارزش است که در برج تقطیر می توان در دو برش سبک و سنگین آن را جداسازی کرد و برش سنگین آن مشخصاتی مانند نفت گاز دارد و قابل استفاده در نیروگاه هاست. البته میزان گوگرد کمتری به نسبت گازوئیل دارد.

شرکت های خصوصی (مینی ریفاینرها) سال گذشته در تأمین این سوخت به وزارت نفت کمک کرده بودند. البته زمستان ها با توجه به افزایش تولید گاز، میعانات گازی هم بیشتر تولید می شود و در دوران تحریم، صادرات آن با مشکلاتی روبرو است که می تواند توجیه مصرف این سوخت گران و با ارزش در نیروگاه ها باشد. اما با کاهش مصرف گاز به ویژه در بخش خانگی و اصلاح مصرف می توان از این اتفاق در زمستان سال جاری جلوگیری کرد.

مرتضی بهروزی فر، کارشناس انرژی می گوید: در پیک مصرف گاز خانگی و تجاری، یعنی فصول سرد، کشور ما با بحران مصرف بی رویه گاز روبرو است. سال جاری در تابستان بحران خاموشی ها و تبعات اجتماعی آن را داشتیم. لذا اکنون مسئولان کشور در حال برنامه ریزی هستند که زمستان هم بحران انرژی در کشور رخ ندهد. این درک درست و بموقع بحران وزیر نو نفت بسیار ارزشمند است و امید است که با برنامه ریزی درست کمبود سوخت در زمستان نداشته باشیم. اما برای سال های آینده باید اصلاحات بنیادی صورت بگیرد. سال جاری احتمالاً خاموشی های زمستانی را تجربه نمی کنیم ولی کاهش درآمد های ارزی ناشی از کاهش صادرات فرآورده های نفتی را خواهیم داشت. باید به این بحران با راهکارهای اصولی در میان مدت سرانجام داد.