خاتمه فرصت 60 روزه چهارم ایران به اروپا؛ گام ها و گاف ها - مجله فروشگاه

برای دیدن شاهکارهای تاریخ اروپا با تور ایتالیا همراه شوید.

به گزارش خبرنگاران، به روزهای انتهای فرصت 60 روزه چهارم ایران به طرف های برجامی برای جبران تعهدات خود در توافق هسته ای نزدیک می شویم. اما باز هم ظاهرا قرار نیست اتفاق خاصی بیفتد جز اینکه ایران گام پنجم در کاهش تعهدات هسته ای را بردارد. هنوز درباره کم و کیف گام پنجم ایران خبری اعلام نشده است، اما چند گزینه بیشتر پیش رو نیست. برداشتن گام های بیشتر از سوی ایران، از یک طرف نشان می دهد که ایران تصمیم گرفته است تا زمانی که طرف های مقابل به وظایف خود در برجام عمل نمایند، به جهتش ادامه دهد، اما این موضوع واقعیتی دیگر است، اینکه گام های ایران، تا به اینجای کار پیروز نشده و نتوانسته است اروپا را به پایبندی به تعهداتش وادار کند.

حال این سوال مطرح می گردد که چه عاملی باعث شده است که اروپایی ها واکنشی جز تهدید و هشدار به گام های ایران نداشته باشند.

ایران در گام های گذشته بعضی محدودیت هایی را که برجام برای برنامه هسته ای ایران معین نموده بود را تعلیق کرد. عبور از سقف ذخایر اورانیوم غنی شده با درصد پایین و میزان آب سنگین، سطح غنی سازی، تحقیق و توسعه و از سرگیری غنی سازی در سایت فردو از گام هایی بوده اند که ایران تا کنون برداشته است. اما در بعضی از این موارد، ایران هر چند گام هایی را برداشته است، اما اقداماتش تا حدودی نمادین بوده است. به عنوان مثال ایران از محدودیت 3.67 درصدی غنی سازی اورانیوم عبور نموده است، اما آن را تا حدود 4.5 درصد رسانده است. این در حالی است که قبل از برجام ایران در سطح 20 درصد نیز غنی سازی می کرد.

درباره میزان ذخایر مواد غنی شده هم هنوز فاصله زیادی با دوران پیش از برجام وجود دارد و می شد با افزایش تعداد سانتریفیوژها سرعت افزایش اورانیوم غنی شده را بالاتر برد. قطعا اگر گام هایی را که ایران تا کنون برداشته است محکم تر می بود، طرف مقابل فشار را بیشتر حس می کرد و برای حفظ این توافق تکاپوی بیشتری می کرد.

شاید استدلال این باشد که ایران به خاطر اینکه نیم نگاهی به مذاکرات با اروپایی ها یا میانجیگری کشورهایی مانند ژاپن داشت و به همین دلیل گام های خود را ملایم تر برداشت. با فرض اینکه حتی مذاکرات به نتیجه برسد، گام های محکمتر هم ایران را در موضع بهتری قرار می داد و هم طرف مقابل را برای ارائه بازگشت به تعهدات خود تحت فشار بیشتری می گذاشت. چه بسا که هر وقت ایران سیاست و رفتار جدی تر و محکم تری را در قبال طرف مقابل اتخاذ نموده است، آنها میل و ضرورت بیشتری را برای مذاکره و کسب رضایت ایران داشته اند.

در اصل زمانی که ایران سیاست مقاومت فعال را در پیش گرفت، مقامات بلندپایه به تهران سفر کردند یا در مناسبت های بین المللی برای ملاقات با مقامات ایرانی زنبیل خود را در صف گذاشتند. طبیعتا چنین تجربه ای می تواند راهنمای خوبی در مورد تنظیم کیفیت رفتار و اقدام خود در قبال طرف مقابل باشد. حال اینکه چرا اینگونه نشد، سوالی است که باید جواب آن را از دولت محترم پرسید.

عامل دیگری که به نظر می رسد باعث شد طرف مقابل همچنان از خود انعطاف نشان ندهد، پالس های غلط، نشان دادن نقاط ضعف و انعطاف های بی جای دولت ایران بود.

در حالی که خود آمریکایی ها درباره ناکارآمدی کمپین فشار حداکثری علیه ایران سخن می گفتند بعضی از مقامات ایرانی اظهارنظرهای متفاوتی را داشتند. چندی پیش بود که آقای اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور گفت که حتی کشور های دوست هم جرأت خرید نفت از ایران را ندارند.

آقای جهانگیری همچنین تاکید می نماید که به معنای واقعی، تمام گلوگاه های اصلی کار و فعالیت مالی کشور از سوی امریکایی ها بسته شده است.

جالب است زمانی که مقامات وزارت خارجه یا نفت درباره محرمانه بودن اطلاعات مربوط به صادرات نفت ایران سخن می رانند، یکی از بالاترین مقامات اجرایی کشور این اظهارات را به طور علنی و آن هم در بحبوحه مذاکرات نه چندان امیدوارنماینده مطرح می نماید. سوال جدی تری این است که این حرف ها با چه هدفی زده می شوند و چه فایده ای دارند؟

آیا جز این است که ایراد این اظهارات ایران را در مذاکرات در موضع ضعیف تر قرار دهد و به دشمن امیدواری می دهد که در اجرای سیاست هایش در قبال تهران پیروز بوده است؟

وقتی مقام ارشد اجرایی کشور اینگونه عقب نشینی علنی و خودزنی می نماید، چه انتظاری از مذاکره نماینده خارجی می رود که از این پاس گل استفاده ننموده و آن را تبدیل به امتیاز نکند. قطعا اگر طرف مقابل احساس کند که ایران در موقعیت ضعف و فشار قرار گرفته است، نه تنها از روی دلسوزی و مرام، کاری را به نفع ما انجام نخواهد داد، بلکه به سیاست فشار خود برای کسب امتیازات بیشتر از تهران ادامه خواهد داد.

اظهارات آقای جهانگیری اولین نمونه از این جنس اظهارات در دولت آقای روحانی نبوده است. خود رئیس جمهور شخصی بود که در زمان مذاکرات با 1+5 و حتی در سال 96 کلیدواژه خزانه خالی را به تیتر و متن رسانه ها و افکارعمومی آورد.

آقای روحانی در سال 96 گفت: ما در سال گذشته 40 هزار میلیارد تومان برای صندوق های بازنشستگی دادیم، در حالی که این صندوق ها مربوط به دولت و بودجه نیست و خودش باید متکفل باشد. من می گفتم خزانه خالی تحویل گرفتیم، ولی دیدیم صندوق ها هم خالی بود.

توصیف شرایط به گونه ای که مشابه توصیف دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا درباره ایران می گردد، قطعا یک گام به پس تهران و چندین گام به پیش واشنگتن می گردد. همین می گردد که در مذاکرات پیشنهادهای تحقیرآمیز به ایران داده می گردد.

البته دولت فقط در مقام حرف از خود ضعف نشان نداده، بلکه گاها در مقام عمل هم به گونه ای رفتار ننموده است که سیاست خارجی کشور بتواند به پشتوانه آن در عرصه های خارجی پرقدرت حاضر گردد. نحوه مدیریت، اعلام و اجرای برنامه افزایش بنزین به گونه ای بود که علاوه بر بانک ها و ساختمان هایی که آتش گرفت، بخشی از سرمایه سیاست خارجی کشور نیز دود شد. بالطبع، چنین اتفاقاتی دست تیم مذاکره نماینده ایرانی را در مصاحبهها پایین تر آورده و طرف مقابل را دچار وهم می نماید. همین است که دولت آمریکا بعد از اعتراضات آبان ماه تصور می نماید که سیاست فشار حداکثری اش در قبال ایران نتیجه داده و الان نباید به ایران امتیاز بدهد، بلکه باید بنشیند و منتظر درد کشیدن ایران و تسلیم شدن آن گردد. ترکیب اظهارات و عملکرد دولت، به جای تقویت موضع مذاکراتی کشور، آن را سست تر نموده است. در همین شرایط چه اصراری بر این وجود دارد که با پاهای سست به پای میز مذاکره با ژاپنی ها که به نیابت از آمریکایی ها صحبت می کردند، رفت. هر چند این نافی همکاری های و رفت و آمدهای دوجانبه نیست. بلکه نکته این است که با موضع لرزان و سست نباید با آمریکا و اروپا درباره برجام مصاحبه کرد.

همه این نکات بدین مفهوم نیست که کار به انتها خط رسیده است و چاره ای نیست. بلکه بالعکس، ایران در مقاطع مختلف نشان داده است که اگر بخواهد می تواند معادلات را به نفع خود تغییر دهد و با موضع قوی تر وارد تعامل با کشورهای خارجی گردد. پس بهتر است تجربه تونل تاریک گذشته، چراغی برای جهت پیش روی روشن تری گردد.

.