ناآگاهی کاربران؛ عامل افزایش حملات فیشینگ - مجله فروشگاه

افشای اطلاعات حساس با فیشینگ

حمله فیشینگ یعنی تلاش نفوذگر و متقلب برای به دست آوردن اطلاعات شخصی، اقتصادی، تجاری افراد و سازمان ها با فریب و هدایت کاربر به صفحه جعلی است که شبیه صفحات اصلی نظیر درگاه پرداخت بانک، صفحه ورود به سامانه بانکداری، صفحه ورود به سرویس ایمیل یا موارد مشابه ساخته شده است.

امید توکلی، طراح و راهبر امنیت راه حلهای فناوری اطلاعات و عملیات با بیان مطلب فوق به ایران گفت: روش های فریب شامل سوء استفاده از مسائل روزمره افراد در حوزه های اجتماعی، اقتصادی و سرگرمی است و ابزارهای فریب نیز شامل پیامک های جعلی، پیام های فریب در شبکه های اجتماعی و ایمیل های آلوده به لینک های جعلی و بدافزارها و... است.

توکلی با اشاره به اینکه براساس گزارش سایت Verizon، در سال 2018 میلادی حدود 92 درصد نشت و افشای اطلاعات حساس از طریق حملات فیشینگ اجرا شده است، اضافه کرد: رخدادهای فیشینگ مانند دیگر تهدیدات سایبری تحت تأثیر مستقیم و قابل مدل سازی از سوی سه عامل فرد یا کاربر، فرآیند و فناوری هستند. فرد یا کاربر تحت تأثیر فریب یا ناآگاهی، در یک فرآیند معیوب و در نبود فناوری که کاربر را مصون کند، دچار افشای اطلاعات و حمله فیشینگ می گردد.

اما در ادامه این سؤال پیش می آید که آیا امنیت سایبری سایت های معتبر (مانند درگاه های بانکی، یا سایت هایی مانند همتا کارت سوخت و...) پایین است که کلاهبرداران بیشتر با این روش اقدام به کلاهبرداری می کنند؟ توکلی طراح و راهبر امنیت در پاسخ به این سؤال گفت: هیچ سایتی صددرصد امن نیست، اما در خصوص موضوع فیشینگ سایت اصلی مسئولیتی در این زمینه برعهده ندارد. به عنوان مثال اگر کاربری فریب یک صفحه جعلی را خورد و اطلاعات کارت بانکی اش را در یک درگاه پرداخت جعلی وارد کرد، مسئولیتی متوجه بانک صادرکننده یا درگاه پرداخت معتبر نیست. تنها اگر فرد تراکنش خود را در سایت اصلی و معتبر انجام داده باشد و زمانی که در سایت اصلی بسر می برد اتفاقی بیفتد، نقص سایت معتبر قابل ارزیابی خواهد بود.

نوری دیگر کارشناس امنیت اطلاعات نیز معتقد است که فیشینگ ارتباطی با امنیت سایت های معتبر ندارد. نوری گفت: در واقع فرد سارق با جعل کردن یک صفحه مرتبط با یک سایت معتبر افراد را فریب داده و اطلاعات آنها مثل رمزهای عبور و اطلاعات بانکی و... را سرقت می کند. اما اکثر سرویس های معتبر در دنیا با تمهیداتی مثل ورود دو مرحله ای و استفاده از رمز های یکبار مصرف از طریق پیامک و نرم افزار رمزساز امکان سوء استفاده از این اطلاعات را کاهش می دهند. روشی که برخلاف تذکرات پی درپی کارشناسان کماکان جای خالی آن در سیستم بانکی ما همچنان احساس می گردد.

تغییر شیوه های حملات فیشینگ

کلاهبرداری به روش فیشینگ بسته به شرایط روز تغییر می کند و معمولاً بر پایه سناریوهای مهندسی اجتماعی انجام می گردد. توکلی کارشناس ارشد امنیت با بیان این مطلب فوق گفت: متقلب شرایط جذابی برای فریب قربانی فراهم می کند تا کاربر وارد سایت جعلی گردد. مثلاً تماس، پیام در شبکه های اجتماعی یا پیامک جعلی برنده شدن در یک برنامه رادیویی، برنده شدن در قرعه کشی بانک و مواردی از این دست، سناریوهای معمول فیشینگ هستند.

وی اضافه کرد: این پیام ها ممکن است به صورت تصادفی برای عده زیادی از افراد ارسال گردد. سناریوهای پیچیده تر به شکل هدف دار و با شناسایی دقیق تر قربانی رخ می دهد. مثلاً متقلب با دنبال کردن اخبار، اطلاعات تماس کارآفرین برتر، کارمند نمونه یک سازمان و مواردی از این دست را یافته و با دستاویز کردن اطلاعاتی که به دست آورده، به بهانه تحویل جایزه، اعطای وام و... وی را در دام فیشینگ می اندازد.

نوری دیگر کارشناس امنیت اطلاعات نیز معتقد است در دنیا روش های کلاهبرداری و فیشینگ با توجه به افزایش آگاهی کاربران و اعمال برخی مراحل امنیتی توسط سیستم های مختلف برای به دام انداختن کاربران، دائماً در حال تغییر است. وی گفت: اما روشی که در ایران در سال های اخیر بیشتر استفاده می گردد، یک روش ساده و ابتدایی از طریق جعل صفحات پرداخت است و صرفاً روش های کشاندن افراد به درگاه جعلی در حال تغییر است. روش هایی مثل ارسال پیامک جعلی مرتبط با یارانه، ثبت نام کارت سوخت، فروش شارژ تلفن همراه و....

آموزش و افزایش آگاهی کاربران

اما برای اینکه کاربران در دام فیشینگ نیفتند و حساب های بانکی آنها خالی نگردد چه باید کرد؟ توکلی و نوری کارشناسان امنیت در پاسخ به این سؤال آموزش و بالا بردن آگاهی کاربران را راه جلوگیری از به دام افتادن در تله های فیشینگ عنوان کردند.

نوری معتقد است ریشه کلاهبرداری در درجه اول به ناآگاهی کاربر بر می گردد، چرا که در فیشینگ، صفحات درخواست کننده اطلاعات حساس مثل صفحات پرداخت اینترنتی جعل می شوند و هدف نهایی آنها فریب کاربر است.

این کارشناس امنیت گفت: اگر کاربران در این زمینه آموزش ببینند و آگاهی آنها افزایش یابد، کاربران کمتری در دام این صفحات می افتند. در کنار افزایش آگاهی، برخی تغییرات زیرساختی نیز باید اعمال گردد که در صورت ناآگاهی و دانش کافی بین کاربران، امکان سوء استفاده از اطلاعات سرقت شده از طریق فیشینگ و صفحات جعلی به حداقل برسد. یکی از این تغییرات الزام بانک ها به استفاده از رمز یکبار مصرف است. وی اضافه کرد: خیلی از سیستم های بانکی در دنیا از رمز یکبار مصرف برای پرداخت استفاده می کنند، سارقان از این طریق کمتر پیروز می شوند تا اطلاعات کاربران را به دست آورند به همین دلیل بیشتر روی به دست آوردن اطلاعات و ورود به حساب های خاص در شبکه های اجتماعی متمرکز می شوند.

توکلی طراح و راهبر امنیتی نیز با اشاره به اینکه آگاهی نقش مهمی در فریب نخوردن کاربران دارد، گفت: دو عامل مهم برای جلوگیری از فیشینگ، انجام فرآیند صحیح پرداخت های مبتنی بر کارت و فناوری قابل اتکا است به طوری که اگر این دو مورد رعایت گردد کاربر از حملات فیشینگ مصون سازی خواهد شد.

وی اضافه کرد: به عنوان مثال کاربران باید به املای درگاه ها آگاه باشند و دقت کنند تا بتوانند سایت های جعلی را از واقعی تشخیص دهند. مثلاً آدرس درگاه پرداخت به جای sep.shaparak.ir ممکن است چیزی شبیه sep.shaqarak.ir یا sep.shaperak.ir باشد. یا اینکه به پیام ها و ایمیل هایی که دریافت می کنند توجه کرده و به افراد ناشناسی که از وی اطلاعات درخواست می کنند، پاسخ ندهند.

توکلی کارشناس ارشد امنیت چندین راه حل برای جلوگیری از به دام افتادن درحملات فیشینگ توصیه می کند. وی معتقد است در سطح فناوری آسیب پذیری که موجب می گردد تا کلاهبرداران در سناریوهای فیشینگ پیروز عمل کنند، ثابت بودن اطلاعات حساس هویتی و اقتصادی کاربر است. به عنوان مثال وقتی کاربر همیشه از یک رمز دوم کارت بانکی خود استفاده می کند بیشتردر دام حملات فیشینگ می افتد بنابراین باید رمز دوم دائماً تغییر کند.

توکلی در ادامه گفت: ابزارهای فناورانه به کاربر کمک می کند تا سایت های فیشینگ را تشخیص دهند. معمولاً این ابزارها به شکل افزونه هایی در مرورگرهای Chrome و Firefox با عنوان Anti-Phishing add-ons، یا در محصولات امنیتی مثل ضدبدافزارها، دیواره های آتش برنامه های کاربردی تحت وب و.... وجود دارند.

وی با بیان اینکه نحوه تعامل کاربر و فناوری در یک سناریوی فیشینگ، فرآیند انجام کار را شکل می دهد، اضافه کرد: این فرآیند در لایه های مختلف نیازمند بازبینی و اصلاح است. مثلاً فرآیندهای تصدیق هویت دو عامله افراد در سامانه های اینترنت بانک، ایمیل و دیگر سیستم های نیازمند هویت سنجی منجر به شکست فیشینگ می گردد.

طراح و راهبر امنیت دوباره برافزایش آگاهی در سطح کاربر برای کاهش فیشینگ تأکید کرد و گفت: برخی از این آگاهی ها در خصوص پرداخت های اینترنتی شامل مجوزهای کسر وجه از حساب کاربر در پرداخت های اینترنتی، تاریخ انقضا، شماره CVV2 و رمز دوم کارت کاربر است. کاربران برای انجام تراکنش اقتصادی باید این اطلاعات را فقط در صفحه درگاه پرداختی که به اصالت آن اطمینان دارند، وارد کنند. از سوی دیگر شماره ای که بانک به کاربر پیامک می زند ثابت و تعیین است. کاربران باید آن را شناخته و ذخیره کنند و به پیامک های جعلی توجه نکنند. هر نوع کد تأییدی که از سامانه های مورد تأیید نظیر اینترنت بانک یا موبایل بانک برای کاربر ارسال می گردد؛ صرفاً برای کاربرد کاربر ارسال شده و نباید آن را با هیچ کس حتی شخصی که خود را کارمند بانک معرفی می کند به اشتراک بگذارند.

وی در انتها به کاربران توصیه کرد برای واریز پول به حساب کاربر، صرفاً ارائه شماره کارت بانکی یا شماره حساب کافی است. هر کس از کاربر رمز اول یا دوم کارت، تاریخ انقضا، شماره CVV2، شماره مشتری یا هر اطلاعات دیگری درخواست کرد؛ یا از کاربر خواست به نزدیک ترین دستگاه خودپرداز مراجعه کنند، به وی شک کنند.